Reumatoidalne Zapalenie Stawów

Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS) jest przewlekłą chorobą tkanki łącznej, rozpoczynającą się od zapalenia w błonie maziowej stawów. Szacuje się, że w krajach rozwiniętych, w tym w Polsce zapadalność na RZS wynosi 1 na 100 osób. Rozwój choroby występuje najczęściej między 40 a 50 rokiem życia.

Objawy

Głównymi objawami RZS jest ból, sztywność i/lub opuchnięcie stawów, najczęściej dłoni i stóp (ale również pozostałych stawów). Zapalenie stawów zwykle występuje symetrycznie, po obu stronach ciała. Charakterystyczne jest także poranne zesztywnienie stawów, które utrzymuje się przez dłuższy czas niż godzinę od przebudzenia.

Innymi, ogólnymi objawami które mogą wystąpić są: ból mięśni, zmęczenie, stan podgorączkowy i utrata masy ciała spowodowana obniżeniem łaknienia.

Przyczyny i czynniki ryzyka

RZS ma podłoże autoimmunologiczne – z powodu nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego, limfocyty oraz inne komórki odpornościowe atakują własne komórki.

Czynnikami ryzyka są:

• płeć – kobiety chorują średnio trzy razy częściej niż mężczyźni, co najprawdopodobniej jest związane z układem hormonalnym
• predyspozycje genetyczne – szanse na zachorowanie na RZS wzrasta, jeśli wśród członków rodziny ta choroba występowała
• czynniki środowiskowe – otyłość, palenie tytoniu czy też ekspozycja na szkodliwe związki chemiczne może zwiększyć szanse na rozwój RZS
• niektóre zakażenia wirusowe oraz bakteryjne

Leczenie i powikłania

RZS znacznie obniża jakość życia pacjentów z powodu bólu oraz ograniczonej ruchliwości stawów, co przeszkadza w codziennych czynnościach i może skutkować niepełnosprawnością/inwalidztwem.

U pacjentów z ciężkim, długotrwałym przebiegiem mogą wystąpić zmiany pozastawowe. Najczęściej występującą zmianą są guzki reumatoidalne powstające zarówno podskórnie, jak i na narządach wewnętrznych. Powstawać mogą również poważne zmiany w układzie krążeniowym, układzie oddechowym, w nerkach, w narządzie wzroku, a także w układzie nerwowym. Jednak dzięki nowoczesnym metodom leczenia RZS, śmiertelność związana z ta chorobą spada.

Głównymi badaniami wykonywanymi w celu diagnostyki RZS są badania laboratoryjne (badania krwi, OB, stężenie fibrynogenu i CRP, badanie czynnika reumatoidalnego), badanie płynu stawowego oraz RTG stawów.

Najczęstszym leczeniem RZS jest stosowanie leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh). Wybór leku jest zależny od czasu trwania oraz przebiegu choroby. Głównym celem leczenia jest wywołanie u pacjenta stanu remisji poprzez opóźnianie/zapobieganie zmian w stawach.

Tabela 1. Leki stosowane w leczeniu RZS.

Leki syntetyczne (sLMPCh)	Konwencjonalne (ksLMPCh)	metotreksat, leflunomid, sulfasalazyna, związki złota, hydroksychlorochina, chlorochina
Celowane (scLMPCh)	tofacytynib (inhibitor kinaz janusowych JAK1, JAK2 i JAK3, w mniejszym stopniu TyK2), baricytynib (inhibitor JAK1 i JAK2), upadacytynib (inhibitor JAK1 i JAK3)
Leki biologiczne (bLMPCh)	Oryginalne (boLMPCh)	antycytokinowe – adalimumab, anakinra, certolizumab, etanercept, golimumab, infliksymab, tocilizumab; nieantycytokinowe – abatacept, rytuksymab
Biopodobne (bpLMPCh)	adalimumab, etanercept, infliksymab, rytuksymab

Postęp choroby może trwać zarówno kilka miesięcy, jak i kilka tygodni, dlatego niezbędnym jest niebagatelizowanie występujących objawów oraz udanie się do lekarza specjalisty.