Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) to przewlekła, postępująca choroba powodująca tworzenie się zespoleń kostnych w miejscu łączeń kręgów kręgosłupa, stawach krzyżowo-biodrowych, stawach kręgosłupa i więzadłach kręgosłupa, co powoduje stopniowe usztywnienie. Choroba ta objawia się zwykle między 16 a 30 rokiem życia.
Objawy
ZZSK charakteryzuje się cyklicznymi okresami zaostrzeń choroby oraz remisji. Początkowymi objawami ogólnymi jest obecność stanu podgorączkowego, zmęczenie oraz utrata masy ciała. Następnie, bardziej zaawansowane objawy obejmują:
Stan zapalny ma miejsce w stawach biodrowych, kościach, okostnej, ścięgnach w miejscu przyczepu do kości (głównie w ścięgnie Achillesa) oraz w tkankach okołostawowych. Zmiany dotyczą również mięśni co może skutkować skurczami, a nawet ich zanikiem w okolicy przykręgosłupowej. Efektem ZZSK jest ograniczenie ruchomości kręgosłupa, pochylenie sylwetki do przodu (kifoza) oraz ciężka niesprawność.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Dokładna przyczyna ZZSK nie jest znana. Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, podczas której układ odpornościowy atakuje własne komórki i tkanki. Z powodu zapalenia, w miejscach dotkniętych chorobą dochodzi do odkładania się wapnia, co powoduje skostnienie. Czynnikami ryzyka zwiększającymi prawdopodobieństwa wystąpienia choroby są:
Leczenie i powikłania
Podstawowymi badaniami diagnostycznymi wykonywanymi w celu diagnostyki ZZSK są badania laboratoryjne, RTG kręgosłupa, rezonans magnetyczny oraz badanie płynu stawowego.
Niestety, obecnie nie istnieje metoda pełnego wyleczenia ZZSK. Głównym celem leczenia jest zahamowanie postępowania choroby oraz zmniejszenie bólu u pacjenta. Leczenie ZZSK obejmuje metody farmakologiczne w postaci niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NSLPZ), leków przeciwbólowych, glikokortykosteroidów (GKS) oraz leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh). U chorych doświadczających silny ból oraz wysoką niesprawność stawów proponowana jest operacja (endoprotezoplatyka) stawu biodrowego. Niezwykle ważna jest również fizykoterapia zapobiegająca zesztywnieniom stawów.
Postawienie prawidłowej diagnozy ZZSK zwykle trwa 5-7 lat ze względu na niewidoczne zmiany chorobowe przez pierwsze lata. Nieleczona choroba wiąże się z kalectwem i skróconym czasem przeżycia z powodu złamań kręgosłupa. Przy występowaniu jakichkolwiek z wymienionych objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza specjalisty (reumatologa) w celu prawidłowej diagnozy i leczenia.
Niezwykle obiecującym wyjściem rozszerzającym możliwości postępowania diagnostycznego dla pacjentów z ZZSK są badania kliniczne, dzięki którym powstają coraz bardziej efektywne metody leczenia hamujące postępowanie choroby oraz zwiększające jakość życia pacjenta.